
سیستم سازی علمی یک پروژه بهمراه طراحی سیستمی
سیستم سازی علمی ار ابتدا تا انتها
نوشته دکتر مازیارمیر محقق و پژوهشگر
تهران ایران اندیشکده مدیا اسفند 1389
…..و در ادامه نسخهای گسترده، دقیق و در قالب جدول که طی دو دهه کار تخصصی جمع اوری و مورد استفاده قرار داده ام را ارائه می نمایم قطعا این
مدل پیشنهادی کامل نبوده و برای کار شما هم تخصصی نبوده و نیست و همه جوانب را در بر نمی گیرد اما می تواند کمک کند مسیر خود را پیدا
فرمائید.
سیستمسازی (Systematization) فرآیند ساختاردهی سیستماتیک و منسجم به یک مجموعه از عناصر، فعالیتها، روشها یا دانشها به گونهای است که بتوان آن را بهصورت تکرارپذیر، قابل کنترل، قابل اندازهگیری و قابل انتقال به دیگران به کار برد. این فرآیند فراتر از سادهسازی یا سازماندهی است؛ بلکه شامل شناسایی الگوها، تعریف روابط بین اجزا، استانداردسازی فرآیندها، تدوین شاخصهای عملکرد، و ایجاد چارچوبهای نظری و عملی است که به کاربر اجازه میدهد نه تنها پدیده را توصیف کند، بلکه پیشبینی، بهینهسازی و نوآوری در آن را نیز ممکن سازد.
در حوزه مدیریت و کسبوکارهای نوین، سیستمسازی به معنای تبدیل دانش تجربی، روشهای ادراکی یا ممارسات غیررسمی به یک **سیستم دانش محور** است — یعنی یک مجموعه منسجم از قواعد، الگوریتمها، فرآیندها، ابزارها و معیارهای ارزیابی که بهصورت علانی و قابل دسترس، میتوانند توسط افراد مختلف در شرایط متنوع اجرا شوند. این سیستمها معمولاً از سه لایه اصلی تشکیل شدهاند:
1. **لایه نظری (Theoretical Layer)**: شامل اصول فلسفی، مفاهیم کلیدی، چارچوبهای تحلیلی و مبانی علمی (مانند نظریههای سازمانی، روانشناسی شناختی، یا تئوریهای نقد شبهعلمی که بهعنوان ابزار تحلیلی مورد استفاده قرار میگیرند).
2. **لایه فرآیندی (Procedural Layer)**: شامل مراحل، دستورالعملها، جریانهای کاری، نقشههای فرآیندی و ابزارهای اجرا (مانند الگوریتمهای تصمیمگیری، چکلیستهای تحلیلی، یا مدلهای ارزیابی ریسک استارتاپی).
3. **لایه ارزیابی و بازخورد (Evaluation & Feedback Layer)**: شامل شاخصهای کلیدی عملکرد (KPIs)، معیارهای نقد شبهعلمی برای تشخیص تناقضات منطقی یا تعمیمهای نادرست، و مکانیسمهای یادگیری سازمانی که امکان بهروزرسانی و تکامل سیستم را فراهم میکنند.
سیستمسازی در پژوهشهای دکترای مدیریت، بهویژه در حوزه مشاوره استارتاپها، به معنای تبدیل تجربیات ناهمگن و غیرساختاریافته مشاوران به یک **سیستم پژوهشی-کاربردی** است که بتواند بهصورت قابل انتقال، قابل آزمون و قابل اصلاح، در شرایط مختلف بازار و فرهنگی اعمال شود. این فرآیند مستلزم استفاده از روشهای ترکیبی است: تحلیل محتوای عمیق، مطالعات موردی نقدی، مدلسازی مفهومی، و گاهی حتی شبیهسازی رفتاری بر اساس اصول روانشناسی زرد یا نظریههای فراشناختی.
در این راستا، سیستمسازی نه یک ابزار، بلکه یک **فلسفه طراحی دانش** است که هدف آن تبدیل “هنر” به “علم قابل انتقال” — بدون از دست دادن عمق تحلیلی، ادبیات نقدی و حساسیت به پیچیدگیهای انسانی. این رویکرد، بهویژه در محیطهای پرتنش مانند استارتاپها، جایگاه خاصی دارد، زیرا در آنجا، تصمیمگیریهای سریع و غیررسمی معمولاً بر اساس حس، ادراک یا شایعات انجام میشوند؛ و سیستمسازی، دقیقاً برای شکستن این الگوهای شبهعلمی و جایگزینی آنها با چارچوبهای منطقی، شفاف و قابل اثبات طراحی شده است.
در ادامه جدول پیشنهادی برای مستندسازی رسمی پروژه یا طراحی سیستم قابل استفاده خواهد بود . هر ردیف شامل تعریف جامع، هدف کلیدی و
کاربرد عملی در فرآیند طراحی سیستم و سیستم سازی است.
| ردیف | مرحله کلیدی سیستمسازی | توضیح و تفسیر جامع | هدف کلیدی | کاربرد عملی در طراحی سیستم |
|---|---|---|---|---|
| 1 | تعریف دقیق اهداف کلان سیستم | اهداف کلان تصویری روشن از مقاصد اساسی سیستم ارائه میکنند و بیان مینمایند که چرا این سیستم باید وجود داشته باشد. این مرحله شامل تعیین جهت راهبردی، تعیین ارزشهای محوری و مشخصکردن مسائلی است که سیستم در پی حل آنهاست. اهداف باید قابل سنجش، شفاف و با نیازهای محیط و ذینفعان هماهنگ باشند. | ایجاد جهت واحد برای کلیه اجزای طراحی و تصمیمگیری | تبدیل مأموریت سازمان به مجموعهای از مقاصد عملیاتی قابل پیگیری |
| 2 | شناسایی اجزای اصلی و روابط میان آنها | در این گام، اجزای تشکیلدهنده سیستم مانند منابع انسانی، زیرساختها، فرآیندها و فناوریها ترسیم میشوند. هدف، شناخت وابستگیها و تعامل میان اجزا است تا از بروز ناهماهنگی جلوگیری شود. نگاه سیستماتیک به روابط میان اجزا باعث میشود نقاط تمرکز و گلوگاهها آشکار گردند. | تضمین یکپارچگی عملکردی درون سیستم | طراحی چارت ساختاری و فلوچارت گردش فعالیتها |
| 3 | مستندسازی فرضیات اولیه طراحی | فرضیات شامل پیششرطهایی است که طراحی بر اساس آنها انجام میشود، مانند ثبات سیاسی، بودجه مشخص یا در دسترس بودن فناوری معین. نگارش آنها شفافیت تحلیلی ایجاد میکند و امکان بازنگری در آینده را فراهم میآورد. این کار همچنین از تصمیمهای ناآگاهانه جلوگیری میکند. | کنترل ریسک ناشی از تغییر شرایط پایه طراحی | پیوست فرضیات به مستندات رسمی طرح برای ارجاع آینده |
| 4 | تحلیل ذینفعان و انتظارات ایشان | ذینفعان شامل کاربران نهایی، مدیران، شرکا، نهادهای قانونی و جامعه هستند. باید نیازها، اولویتها، نگرانیها و منافعشان مشخص شود. تحلیل دقیق روابط میان این گروهها تعارضها را شناسایی و مسیرهای همکاری را تقویت میکند. | همراستاسازی طراحی با منافع واقعی ذینفعان | برگزاری جلسات نیازسنجی و تدوین نقشه نفوذ ذینفعان |
| 5 | تعیین شاخصهای ارزیابی عملکرد | برای سنجش اثربخشی سیستم، لازم است شاخصهای دقیق و قابل اندازهگیری تعریف شوند. این شاخصها باید رابطه مستقیم با اهداف کلان داشته باشند و امکان مقایسه در بازههای زمانی مختلف را بدهند. وجود شاخصها مبنای تصمیمگیری اصلاحی فراهم میکند. | ارزیابی عینی میزان موفقیت سیستم | طراحی داشبورد مدیریتی و گزارشهای دورهای عملکرد |
| 6 | شناسایی نقاط قوت و ضعف سازمانی | تحلیل داخلی بهدنبال روشنکردن ظرفیتها و کمبودهای سازمان است. نقاط قوت پشتوانههای سیستم و نقاط ضعف چالشهای بالقوهاند. این شناخت کمک میکند که استراتژیهای تقویتی و اصلاحی تدوین گردد. | استفاده بهینه از توانمندیها و رفع موانع | تدوین برنامه توسعه و آموزش براساس تحلیل SWOT |
| 7 | ارزیابی منابع انسانی و ساختاری موجود | در این گام میزان تخصص، انگیزه و آمادگی نیروها و همچنین کیفیت ساختار سازمانی سنجیده میشود. این ارزیابی وضعیت فعلی را با نیازهای سیستم مقایسه میکند. نتیجه آن تعیین شکافهای مهارتی یا ساختاری است. | اطمینان از قابلیت اجراییسازی سیستم | تنظیم طرح ارتقای مهارت و بازطراحی ساختار سازمانی |
| 8 | ترسیم چشمانداز بلندمدت سیستم | چشمانداز آینده مطلوبی را مجسم میکند که سیستم باید به آن برسد. این تصویر باید الهامبخش، قابل دستیابی و همسو با ارزشهای بنیادین باشد. هدف، ایجاد چارچوب فکری مشترک برای تصمیمهای آتی است. | هدایت راهبردی و انگیزش سازمانی | تدوین بیانیه چشمانداز و نمایش آن در تمامی سطوح |
| 9 | تنظیم ساختار گردش اطلاعات | این بخش شامل طراحی مسیرهای انتقال داده، سطح دسترسی و سازوکار گزارشدهی است. ساختار مناسب اطلاعات باعث افزایش شفافیت و تصمیمگیری سریعتر میشود. همچنین مانع از گمشدن داده یا دوبارهکاری میگردد. | ارتقای هماهنگی و انسجام سازمانی | طراحی نظام گزارشدهی، پورتال اطلاعات و مستندسازی دادهها |
| 10 | تدوین سیاستهای بازخورد و یادگیری | بازخورد مؤثر به سیستم امکان یادگیری و تکامل میدهد. سیاستهای بازخورد شامل دورههای مرور عملکرد، تحلیل خطاها و اصلاح سازوکارهاست. این چرخه موجب پویایی پایدار سازمان میشود. | تقویت فرآیند یادگیری سازمانی | طراحی سیستم بازخورد عملکرد و آموزش مستمر کارکنان |
| 11 | شناسایی ریسکها و نقاط آسیبپذیر | هدف این گام، پیشبینی تهدیدهای احتمالی در عملکرد سیستم است. ریسکها باید از نظر احتمال وقوع و شدت اثر تحلیل شوند. سپس راهکارهای پیشگیرانه و طرحهای اضطراری تنظیم گردد. | حفظ پایداری و تابآوری سیستم | تشکیل کمیته مدیریت بحران و بانک اطلاعات ریسکها |
| 12 | طراحی اکوسیستم همکاری و مشارکت | سیستم برای پایداری نیازمند شبکهای از همکاریهای داخلی و بیرونی است. این اکوسیستم باید بر پایه منافع مشترک، اعتماد متقابل و سازوکارهای روشن مشارکت شکل گیرد. ارتباط مؤثر میان بازیگران، نوآوری و پویایی را افزایش میدهد. | توسعه شبکه حمایتی و همافزایی نهادی | طراحی پلتفرمهای ارتباطی و قراردادهای همکاری رسمی |
| 13 | تعیین مرزهای سیستم با محیط بیرونی | باید مشخص شود کدام عناصر تحت کنترل سیستم هستند و کدام در بیرون آن قرار دارند. این مرزبندی جریان داده، وظایف و مسئولیتها را تعریف میکند. مرزهای شفاف از تداخل وظایف جلوگیری و شفافیت پاسخگویی را تقویت میکند. | کاهش پیچیدگی و افزایش تمرکز مدیریتی | ترسیم نقشه مرزی سیستم و تعیین واحدهای رابط محیطی |
| 14 | تنظیم سازوکارهای پشتیبانی و نگهداری | سیستم پس از اجرا باید از نظر فنی، آموزشی و مدیریتی پشتیبانی شود. سازوکارهای منظم نگهداری موجب تداوم کارایی و جلوگیری از فرسایش عملکرد میشود. این اقدامات شامل تیمهای پشتیبانی، مستندسازی و فرآیند بهروزرسانی است. | تضمین ماندگاری و قابلیتاعتماد سیستم | تدوین دستورالعمل نگهداری دورهای و برنامه خدمات پس از استقرار |
در ادامه نسخه جدیدتری را ارائه نموده مطابق آخرین تغییرات در سال 2022
راهنمای جامع و کاربردی برای سیستم سازی طراحی سیستم حاصل شود.
| ردیف | محور تفصیلی سیستمسازی | شرح کامل و بسطیافته | هدف کلیدی | کاربرد عملی در طراحی |
|---|---|---|---|---|
| 1 | تعریف اهداف مأموریتی سیستم | در این مرحله مشخص میشود که کلیت سیستم قصد انجام چه مأموریتی را دارد. این تعریف فراتر از هدف نهایی، بر روی مسئولیتها، نقشها و ارزشهایی که سیستم متعهد به تضمین آنهاست متمرکز میشود. مأموریت باید به شکلی تدوین شود که برای همه اعضا الهامبخش باشد و مسیر فعالیتها را روشن نماید. یکی از چالشهای رایج، ترکیب مأموریتهای تجویزی با نیازهای واقعی است که با مشارکت فعال ذینفعان قابل حل است. | تبیین مبدأ حرکت و رسالت سیستم | ادغام مأموریت در بیانیههای رسمی و نقشه راه کلان |
| 2 | تعیین اهداف راهبردی و خروجیهای کلان | اهداف راهبردی مانند ستونهای اصلی سازه، مسیر پیشرفت و موفقیت را مشخص میکنند و باید کمّی، قابل سنجش و زمانبندی شده باشند. این اهداف، راهنمای انتخاب پروژهها و تخصیص منابع در کل دوره فعالیت سیستم هستند. همچنین خروجیهای کلان، دستاوردهای ملموس و نتایج قابلسنجش هر فاز پروژه را تعریف میکنند و مبنای قضاوت درباره اثربخشی مجموعه هستند. | تسهیل اتخاذ تصمیمهای کلان و معیار موفقیت | سازماندهی برنامه عملیاتی و بودجهبندی تطبیقی |
| 3 | شناسایی اجزای انسانی سیستم | تمرکز این قسمت بر تعیین تمام نقشها، تیمها و بخشهای انسانی تأثیرگذار در سیستم است. باید مهارتها، تعاملات و سلسله مراتب ارتباطی هر یک از این اجزا مشخص شود. توجه به فرهنگ کاری و انتظارات نقشها از عوامل کلیدی موفقیت در این محور است. تحلیل نیازهای آموزشی و توسعهای کارکنان نیز بخشی حیاتی محسوب میشود. | شناخت عمیق نیروی انسانی بهعنوان پایه تحول | تهیه ماتریس شایستگیها و تدوین مسیرهای پیشرفت شغلی |
| 4 | فهرستبرداری از اجزای فنی و ساختاری | در این بخش، تمام زیرساختهای فنی، سختافزارها، نرمافزارها و منابع فیزیکی موردنیاز شناسایی میشوند. تحلیل ظرفیتها، سطح فنی و قابل اطمینان بودن این اجزا برای پیشگیری از اختلالات آتی ضروری است. علاوه بر منابع فعلی، باید به پیشبینی نیازهای آینده سیستم نیز توجه شود. | اطمینان از هماهنگی فناوریهای مورد استفاده | ثبت داراییها و نیازسنجی تجهیزات برای توسعه سیستم |
| 5 | طراحی شبکه روابط انسانی | ترسیم ساختار رسمی و غیررسمی ارتباط میان بخشها و افراد و نیز فرهنگ سازمانی مورد پذیرش با رویهها و اخلاقیات حاکم باید صورت پذیرد. این شبکه به تصمیمگیری سریع و حل تعارضات کمک میکند. الگوبرداری از سازمانهای موفق و اجرای جلسات هماندیشی مؤثر خواهد بود. | افزایش انسجام و سرعت تبادل اطلاعات انسانی | ایجاد کانالهای ارتباطی، جلسات تیمی و فرهنگ بازخورد |
| 6 | مدلسازی جریان اطلاعات و داده | شامل ترسیم نحوه تبادل اطلاعات میان اجزای مختلف است تا اطمینان حاصل شود دادههای حیاتی به موقع و با دقت بین واحدها جریان یابد. باید سیاستهای امنیت اطلاعات، سطوح دسترسی و نحوه آرشیو نیز پیشبینی شود. | بهینهسازی دسترسی به داده و جلوگیری از تکرار داده | تدوین نقشه تبادل اطلاعات، پورتال داده و چارچوب امنیت داده |
| 7 | مستندسازی فرضیات داخلی | فرضیات داخلی به مواردی چون رفتار کارکنان، پایداری ساختار سازمانی یا اثربخشی فناوریهای فعلی مربوط میشود. ثبت این فرضیات کمک میکند تا وضعیت عملیاتی سیستم قابل بررسی و بازنگری باقی بماند. | افزایش شفافیت و آمادگی نسبت به تغییرات درونی | ضمیمهسازی فرضیات به بخشهای تحلیلی و گزارشهای داخلی |
| 8 | مستندسازی فرضیات خارجی | فرضیات خارجی ناظر بر شرایط محیطی مانند مقررات دولتی، وضعیت اقتصادی یا رفتار رقبا بوده و میبایست به طور شفاف ثبت شود. همچنین تأثیر این عوامل در تصمیمسازی و برنامهریزی لحاظ میشود. | مدیریت عدم قطعیتها و ریسکهای بیرونی | پیوست فرضیات به تحلیل محیط و مرور مداوم وضعیت بازار |
| 9 | شناسایی و دستهبندی همه ذینفعان | فهرستی از همه افرادی که به نوعی از سیستم منفعت یا ضرری میبینند تهیه میگردد. طبقهبندی سطوح نفوذ و نوع انتظارات هر گروه برای برنامهریزی ارتباطات اهمیت دارد. | نقشهبرداری کامل از اثرگذاران و متاثرین | ترسیم نقشه ذینفعان و تعیین سطوح دسترسی |
| 10 | تحلیل تفصیلی نیازها و انتظارات ذینفعان | اهداف، تمایلات و دغدغههای هر گروه ذینفع باید به طور نظاممند مستند شود تا نسخهبرداری دقیقتری از الزامات فنی و رفتاری حاصل گردد. تضادهای بین انتظارات، فرصتها و چالشهای داخلی شفاف میشود. | تقویت طراحی مبتنی بر مشتری و پذیرش نهایی سیستم | اجرای کارگاههای هماندیشی و مصاحبه با ذینفعان کلیدی |
| 11 | تعیین شاخصهای عملکردی اثربخشی | تعریف دقیق معیارهایی چون کیفیت خدمت، زمان پاسخ، میزان رضایت و غیره جهت سنجش اثر واقعی سیستم الزامی است. شاخصها باید مورد توافق ذینفعان باشند و قابلیت تحلیل و تفسیر کمی داشته باشند. | سنجش قابل اتکا و مقایسهپذیر خروجی سیستم | طراحی داشبوردهای تحلیلی و فرمهای جمعآوری دادههای پایش |
| 12 | تعیین شاخصهای کارآیی و بهرهوری | شاخصهایی مانند تعداد منابع صرفشده، هزینه عملیاتی، میزان استفاده از ظرفیتها یا سطح اتلاف تعیین میشود تا بهرهوری فرآیندهای داخلی مشخص گردد. | شناسایی فرصتهای بهبود مستمر سیستم | پایش شاخصهای مالی و عملیاتی و تحلیل روند تطبیقی |
| 13 | تحلیل منابع سازمانی (مالی، انسانی، فناورانه) | تمام داراییها و ظرفیتهای موجود از منظر کمّی و کیفی بررسی میگردد. باید ارزشیابی دقیقی از قابلیتها، محدودیتها و ظرفیت ذخیرهای برای رشد آینده انجام شود. | شناخت نقاط قوت جریانهای اصلی سازمان | تدوین نقشه منابع، کشف گلوگاهها و تخصیص بهینه داراییها |
| 14 | تحلیل ضعفهای جاری و شکافهای عملکردی | نقاط ضعف داخلی، موانع ساختاری و کمبودهای دانشی یا فناورانه به طور کامل استخراج و اولویتبندی میشود. علتسنجی این ضعفها، زیربنای توسعه استراتژی موثر است. | تقویت روند اصلاحی و انگیزش برنامهریزی توسعه | ایجاد برنامههای رفع ضعف و سرمایهگذاری هدفمند آموزشی |
| 15 | ارزیابی مهارتهای رفتاری و تیمی منابع انسانی | فراتر از تخصص فنی، شایستگیهای رفتار حرفهای و توانمندیهای ارتباطی بررسی میشود. این ارزیابی، نقشی کلیدی در موفقیت پروژههای چندبخشی دارد. | ارتقای فرهنگ سازمانی و بهرهوری گروهی | برگزاری دورههای ارتقاء مهارتهای نرم و فعالیتهای گروهی |
| 16 | ارزیابی ساختار سازمانی و فرآیندهای موجود | ساختار فعلی با استانداردهای موفقیت و اهداف پروژه تطبیق داده میشود. فرمولهکردن فرآیندهای ناکارآمد و پیشنهاد اصلاحات در ساختار از نتایج این تحلیل است. | تضمین تناسب ساختار با نیاز سیستم جدید | اصلاح نمودار سازمانی و طراحی فرآیندهای بهینه شده |
| 17 | تدوین و ترسیم چشمانداز آینده مطلوب | تصویری دوربرد و الهامبخش که آینده روشن و دستیافتنی را برای سیستم ترسیم میکند. این چشمانداز باید همه اعضا را به مشارکت فعال وادارد. | ایجاد انگیزه و وحدت در مسیر تحول | تدوین بیانیه چشمانداز و برگزاری جلسه رونمایی سازمانی |
| 18 | تعیین مقاصد راهبردی میانمدت و کوتاهمدت | اهداف میانمدت و کوتاهمدت به بخشهای قابل اجرا تقسیم و اولویتبندی میشوند تا دستیابی مرحله به مرحله به چشمانداز تضمین گردد. این مقاصد باید به صورت پویا بازنگری شوند. | ایجاد شفافیت در مسیر حرکت تدریجی | تهیه جدول گانت اجرایی و بازبینیهای دورهای هدف |
| 19 | طراحی ساختار سطوح دسترسی و حق دسترسی | تعیین سطوح مختلف دسترسی به اطلاعات و سوابق، میزان مجاز بودن دخالت واحدها و تفویض اختیارات از ملزومات شفافیت و امنیت است. | تضمین مدیریت داده و حفظ اسرار سازمانی | پیادهسازی سیاستهای رمز عبور و نقشهای سیستم اطلاعاتی |
| 20 | طراحی نظام گزارشدهی و دورههای بازنگری | ساختار زمانبندیشده و استاندارد برای ارائه گزارشهای عملکرد و بازنگری در استراتژیها تدوین میشود. این نظام زمینه اصلاح سریع را فراهم میآورد. | ایجاد حلقههای کنترل و همسویی دائمی | طراحی فرمهای گزارشدهی، داشبوردها و زمانبندی بازنگری |
| 21 | تدوین سیاستهای یادگیری سازمانی | باید سازوکارهایی برای مستندسازی تجربیات، ثبت دانش فنی و انتقال مؤثر دانش درون سیستم تدوین گردد. نظامهای آموزشی پویا به بالندگی سیستم کمک میکنند. | تبدیل هر تجربه به منبع یادگیری جمعی | تشکیل کمیتههای انتقال دانش و جشنوارههای داخلی یادگیری |
| 22 | تنظیم سیاستهای بازخورد داینامیک | نظام بازخورد نباید یکطرفه و مقطعی باشد بلکه باید پویا، همهجانبه و بلادرنگ باشد تا سازمان بلافاصله بر بازخوردها پاسخ دهد. | افزایش چابکی تصمیمسازی و اصلاح سریع | استقرار سیستمهای بازخورد آنی و ارزیابی دورهای عملکرد |
| 23 | شناسایی انواع ریسکهای عملیاتی | شامل شناسایی تهدیدهای مرتبط با فرآیندها، فناوریها یا منابع انسانی است تا نقاط آسیبپذیر داخلی احتمالی کشف شود. ایجاد سناریوهای واکنش سریع نقشی حیاتی دارد. | آمادگی مقابله با اختلالات غیرمنتظره در عملیات | تهیه طرح اضطراری عملیاتی و آموزش مدیریت بحران داخلی |
| 24 | شناسایی ریسکهای استراتژیک و بیرونی | ریسکهای محیطی مانند تحولات بازار یا مقررات، تهدید جدی بر استمرار سیستماند. ارزیابی منظم و تنظیم شاخصهای هشدار زودهنگام اهمیت بالایی دارد. | پایش پویای محیط و واکنش پیشدستانه | طراحی ابزار سنجش محیط و برگزاری جلسات ریسک استراتژیک |
| 25 | طراحی اکوسیستم ارتباطات داخلی | شبکه ارتباطی منسجم میان واحدها به اشتراک دانش، بهبود فرهنگ مشارکتی و تحقق اهداف شتاب میبخشد. | تسهیل تعامل داخلی و تسریع در گردش کار | راهاندازی سامانههای داخلی و تعریف راهبری ارتباطات سازمانی |
| 26 | طراحی اکوسیستم همکاری با بازیگران بیرونی | تدوین قواعد همکاری با نهادهای بیرونی، شرکا و تأمینکنندگان با هدف افزایش منابع، فرصتها و ارزش افزوده انجام میشود. | گسترش ظرفیت همکاری و شبکهسازی بیرونی | انعقاد تفاهمنامهها، طراحی پلتفرم مشارکت و حضور در شبکههای تخصصی |
| 27 | تعیین شفاف مرزهای فنی و مسئولیتی سیستم | مرزبندی بین آنچه در کنترل کامل سیستم است و آنچه از خارج تأثیر میپذیرد صراحت مییابد؛ این مرزها تکالیف هر بخش را شفاف میسازد. | جلوگیری از تداخل وظایف و افزایش پاسخگویی | مستندسازی حدود مسئولیت و تفکیک دسترسیها و دادهها |
| 28 | تدوین سازوکارهای جامع پشتیبانی و نگهداری | باید برای همه بخشها برنامههای پشتیبانی (آموزشی، فنی، عملیاتی) و ساختار نگهداری چابک و مستندسازی تهیه گردد تا سیستم بهطور مستمر سالم، بهروز و پاسخگو باقی بماند. | حفظ قابلیت اعتماد و پایداری بلندمدت | تدوین پروتکلهای نگهداری، آموزش بهروزرسانی و پایش دورهای کیفیت |

