پروژه نهایی برای کارگاه تجزیه و تحلیل خبر دکترمازیارمیر

عنوان پروژه:

تحلیل گفتمان انتقادی (CDA) و چارچوب‌سازی (Framing) اخبار مرتبط با «اعتراضات اجتماعی» در دو رسانه با جهت‌گیری ایدئولوژیک متفاوت (مقایسه

تطبیقی خبرهای شبکه خارجی به انتخاب خودتان با شبکه بی‌بی‌سی فارسی)

استاد درس: دکتر مازیار میر

—

اول

خلاصه اجرایی (Executive Summary)

این پروژه به مقایسه تطبیقی نحوه پوشش خبری یک رویداد اعتراضی خاص (مثلاً اعتراضات آبان ۹۸، یا رویدادی مشابه با دسترسی به آرشیو خبری) در دو رسانه شبکه خبر (به عنوان نماینده رسانه دولتی ایران) و بی‌بی‌سی فارسی (به عنوان نماینده رسانه خارجی مخالف دولت ایران) می‌پردازد. با استفاده از تلفیق دو روش تحلیل گفتمان انتقادی (CDA) و تئوری چارچوب‌سازی (Framing Theory)، این تحقیق به واکاوی لایه‌های پنهان ایدئولوژی، قدرت و سوگیری در تولید خبر خواهد پرداخت.

دوم

مقدمه و بیان مسئله

در عصر انفجار اطلاعات، مخاطب اغلب با روایت‌های متناقضی از یک واقعه واحد مواجه می‌شود. این مسئله به ویژه در مورد اخبار مناقشه‌برانگیز سیاسی و اجتماعی حادتر است. رسانه‌ها بر اساس مواضع ایدئولوژیک، مالکیت و مخاطبان خود، واقعیت را «می‌سازند» و به شکل خاصی «قاب‌بندی» می‌کنند. این پروژه قصد دارد این فرآیند ساخت را با ابزارهای علمی تحلیل خبر، عیان کند.

—

سوم

اهداف تحقیق

· هدف اصلی: مقایسه تطبیقی چارچوب‌ها و گفتمان‌های حاکم بر اخبار دو رسانه شبکه خبر و بی‌بی‌سی فارسی در پوشش یک رویداد اعتراضی.

· اهداف فرعی:

  · شناسایی کلیدواژه‌ها، استعاره‌ها و اصطلاحات بارگذاری شده در هر دو روایت.

  · تحلیل نحوه برجسته‌سازی (Salience) و حاشیه‌رانی (Marginalization) جنبه‌های مختلف رویداد.

  · بررسی نقش سازمان‌های قدرت (دولت، معترضان، نهادهای بین‌المللی) در گفتمان هر رسانه.

  · شناسایی مکانیزم‌های چارچوب‌سازی (تشخیص مسئله، attribution of causality, پیشنهاد راه حل، قضاوت اخلاقی).

چهارم

روش تحقیق: تلفیقی (Mixed-Methods)

این پروژه از یک روش ترکیبی کمی و کیفی استفاده می‌کند:

الف) جامعه آماری و نمونه‌گیری:

· موضوع: پوشش خبری رویداد اعتراضی [نام دقیق رویداد و بازه زمانی را مشخص کنید، مثلاً ۲۵ آبان تا ۵ آذر ۹۸].

· منابع: کلیه گزارش‌ها، تیترها، ویدیوها و یادداشت‌های مربوط به این رویداد در شبکه خبر و بی‌بی‌سی فارسی در بازه زمانی مشخص.

· روش نمونه‌گیری: حجمی (Census) برای بازه زمانی محدود یا تصادفی در صورت حجم زیاد داده.

ب) روش کیفی: تحلیل گفتمان انتقادی (CDA)

· چارچوب نظری: از مدل ون دایک و فرکلاف استفاده خواهد شد.

· سطح تحلیل: در سه سطح انجام می‌شود:

  1. سطح متن: تحلیل واژگان ( nominalization, passive/active voice)، ساختار جمله، لحن، استعاره‌ها.

  2. سطح گفتمان: تحلیل چگونگی تولید متن در استودیو، استفاده از تصاویر، مصاحبه‌شوندگان منتخب.

  3. سطح اجتماعی: ارتباط گفتمان رسانه با بافتار کلان سیاسی و ایدئولوژیک حاکم بر آن.

ج) روش کمی: تحلیل محتوای کمی (برای بخش Framing)

· چارچوب نظری: بر اساس مدل انترمن (Entman) برای شناسایی چارچوب‌ها.

· کدگذاری: برای هر خبر، کدهای زیر定量 سازی می‌شوند:

  · منبع خبر: کیست؟ (مقام دولتی، شهروند عادی، کارشناس مستقل و…)

  · واژگان کلیدی: تعداد دفعات تکرار کلماتی مانند “اغتشاش”، “اعتراض مسالمت‌آمیز”، “شهید”، “معترض”.

  · علل رویداد: به چه علتی نسبت داده می‌شود؟ (تحریم، مشکلات داخلی، دخالت خارجی و…)

  · قضاوت اخلاقی: مقصر کیست؟ قربانی کیست؟

پنجم

مراحل اجرای پروژه (گام به گام)

1. انتخاب رویداد و تعریف بازه زمانی.

2. جمع‌آوری آرشیو خبری: استفاده از Wayback Machine، آرشیوهای داخلی، و ذخیره‌سازی تمامی مطالب مربوطه.

3. ایجاد ماتریس تحلیل داده: طراحی یک جدول اکسل برای ثبت کمی داده‌ها (تعداد اخبار، کلمات کلیدی، منابع و…).

4. کدگذاری متون: تحلیل هر خبر بر اساس چک‌لیست CDA و Framing.

5. تجزیه و تحلیل داده‌ها: پیدا کردن الگوها، تضادها و شباهت‌ها.

6. نتیجه‌گیری و تهیه گزارش نهایی.

—ششم

انتظارات از گزارش نهایی

گزارش شما باید شامل بخش‌های زیر باشد:

· صفحه عنوان

· فهرست مطالب

· چکیده

· مقدمه و بیان مسئله

· ادبیات نظری (پیشینه تحقیق): توضیح مختصر درباره CDA و Framing Theory.

· روش تحقیق

· یافته‌ها و تحلیل: این بخش قلب پروژه است. باید با جدول‌ها و نمودارهای مقایسه‌ای (مثلاً نمودار میله‌ای برای مقایسه فراوانی واژگان) و همچنین مثال‌های عینی از متون خبری (با ذکر منبع و تاریخ) همراه باشد.

  · مثال: “شبکه خبر در ۹۸/۰۸/۲۶ از عبارت ‘اغتشاشات’ ۱۵ بار استفاده کرد، در حالی که بی‌بی‌سی فارسی از واژه ‘اعتراضات’ ۱۲ بار استفاده نمود.”

  · مثال: “بی‌بی‌سی فارسی با استفاده از صفت ‘مسالمت‌آمیز’ برای اعتراضات، به قضاوت اخلاقی مثبت پرداخت.”

· بحث و نتیجه‌گیری

· فهرست منابع

—

هفتم

نکات کلیدی برای کسب نمره عالی

· بی‌طرفی علمی: شما در حال تحلیل هستید، نه قضاوت. از بیان نظرات شخصی خودداری کنید. داده‌ها باید سخن بگویند.

· استناد به نظریه‌ها: حتماً به مدل‌های ون دایک، فرکلاف و انترمن اشاره و از آن‌ها استفاده عملی کنید.

· جزئیات دقیق: تاریخ دقیق خبر، ساعت پخش، عنوان گزارش و… را حتماً ذکر کنید.

· ارائه گرافیکی: از نمودارها و اینفوگرافی‌های حرفه‌ای برای نمایش تفاوت‌ها استفاده کنید.

· رعایت اخلاق حرفه‌ای: این یک پروژه علمی است. به حریم خصوصی و شأن انسانی افراد درگیر در رویداد احترام بگذارید.

—