آموزش تخصصی زبان بدن ویژه استندآپ کمدین‌هانوشته دکترمازیارمیر

اردیبهشت 1391 به روز رسانی 1399

#مازیارمیر

«خوشبخت کسی است که شکوه رفتارش
آفریننده لبخند زندگی در چهره دیگران باشد.

مقدمه

زبانِ بدن، هنرِ بی‌صدا در سالنِ خنده

به عنوان کسی که سال‌ها در سایهٔ خاموشی حرکات،

در کنار سکوتِ نگاه‌ها و لرزشِ ابروهای ناتمام، زبانی بی‌حروف را تدریس کرده‌ام .

زبانی که قبل از آنچه بگوییم، گویی می‌گوید که چه خواهیم گفت — امروز می‌خواهم از زبانی سخن بگویم که هرگز سکوت نمی‌کند، حتی وقتی همه

می‌خندند:

زبان بدن در استندآپ کمدی
(Body Language)

چه جایی بهتر از این صحنه برای آزمونِ حقیقتِ ارتباط انسانی؟ جایی که هیچ فیلتری، هیچ تدوینِ هوشمندانه‌ای، هیچ آهنگِ احساسیِ مصنوعی، و هیچ نورپردازیِ دراماتیک، نمی‌تواند از پشت پرده بیرون بیاید تا کمدین را نجات دهد. فقط یک نفر، یک میکروفون، یک روشنایی ساده، و میلیون‌ها چشم که منتظرند ببینند: آیا این انسان، با وجودش می‌تواند فضایی از خنده بسازد؟

در سینما، اورسن ولس می‌گفت:
**«سینما، هنرِ نابود کردن فاصله بین انسان و حقیقت است.»**
اما در استندآپ، فاصله‌ای برای نابود کردن نیست. حقیقت، همان لحظه، در همان لحظه، در همان نفس، بیرون می‌آید.
چون در این ژانر، شما نه فقط گوینده‌اید، که نمایشگرِ وجودتان.
هر عضله، هر لحظهٔ سکوت، هر چشم‌برهم‌زدن، هر تغییرِ وزن بدن از یک پا به پای دیگر، یک جمله است.
و اگر جمله‌ای اشتباه بود، مخاطب نمی‌خندد.
و اگر سکوتِ نادرستی طول بکشد، خنده خاموش می‌شود.
چون در اینجا، زبان بدن نه فقط مکملِ کلام است، که **خودِ کلام**.

در دنیای امروز، جایی که پلی‌بک‌ها با حرکاتِ تکراری و مصنوعی، سعی می‌کنند حسِ “واقعی” را جایگزین کنند، ما شاهدِ یک فاجعهٔ فرهنگی هستیم: **جایگزینیِ احساسِ واقعی با تقلیدِ محاسبه‌شده**.
در کنسرت‌ها، خوانندگان می‌خندند، اما چشمانشان نمی‌خندد.
در سریال‌ها، بازیگران گریه می‌کنند، اما دستشان به سینه نمی‌رسد.
و در میدانِ استندآپ، کمدینِ واقعی تنها است — با تمامِ ضعف‌ها و قوت‌هایش — و تنها ابزارش، **بدنِ خودش** است.
بدنی که باید بتواند یک جمله را با یک ابرو بالا ببرد، یک تمسخر را با یک چرخشِ آهستهٔ سر نشان دهد، و یک دردِ اجتماعی را با یک لحظهٔ سکوتِ عمیق منتقل کند.

چارلی چاپلین، مردی که بدون آواز و بدون کلام، جهان را به خنده و اشک وامی‌داشت، می‌گفت:
**«در دنیایی که همه چیز را می‌فهمند، فقط حرکتِ بدن است که هنوز مysterی مانده.»**
و امروز، در عصرِ فریبِ تصویر، همین مysterی، هنرِ استندآپ را زنده نگه می‌دارد.

این مقاله، نه فقط یک بررسیِ علمی از زبان بدن در استندآپ کمدی است، که یک **سفر به عمقِ ارتباطِ انسانی**.
سفری که در آن، به کمکِ نظریه‌های روانشناسی، تحلیل‌های حرکتی، و مشاهدهٔ دقیقِ نمونه‌های جهانی — از ریچارد پرایور تا هسن مینایی، از جورج کارلین تا نسیم نیکزاد — به دنبال آن هستیم که بفهمیم:
چگونه یک **چشم‌برهم‌زدن** می‌تواند خنده را فراخواند؟
چگونه یک **دستِ بازشده** می‌تواند اعتماد را جلب کند؟
چگونه یک **نگاه به دورترین گوشهٔ سالن** می‌تواند همه را درگیر کند؟

در اینجا، یک **چک‌لیست تخصصی هفت‌مرحله‌ای** ارائه می‌شود — ابزاری دقیق برای علاقه‌مندان، برای کسانی که نه فقط می‌خواهند بخندانند، که می‌خواهند **درست بخندانند**.
هر مرحله، مثل یک نت موسیقی، در جای خودش قرار دارد.
و هر حرکت، مثل یک کلمه در شعر، باید در زمانِ درست، با وزنِ درست، بیرون بیاید.

اما قبل از آن، لازم است ادای احترامی صبورانه و عاشقانه داشته باشیم.
به تمام آن اساتیدِ بی‌نام و بی‌صدا که در کلاس‌ها، در راهروها، در میانِ دانشجویانِ پرتلاش، زبانِ بدن را آموختند، بدون آنکه اسمشان در تاریخ ثبت شود.
جایشان خالی است.
اما روحِ آموزششان در هر حرکتِ واقعی، در هر نگاهِ صادق، در هر خنده‌ای که از دل برمی‌آید، زنده است.

این نوشته را به دو ستونِ ایستادهٔ یادم تقدیم می‌کنم:
**عطاالله کاملی**، مردی که زبان بدن را نه به عنوان ابزار، که به عنوان **فلسفهٔ ارتباط** می‌دید.
و **پروفسور حیدری**، استادی که هر جمله‌اش مثل یک حرکتِ بدنِ دقیق، بدون اضافه، بدون فریب، و با عمقی بی‌نهایت، در دل ما جای می‌گرفت.
دو مرد که یاد و نامشان نه تنها با من، که با تمام کسانی که ارتباطِ واقعی را دوست دارند، تا ابد خواهد ماند.

این مقاله، نه فقط برای کمدین‌هاست.
برای هر کسی است که می‌خواهد بفهمد:
چگونه بدن، قبل از زبان، سخن می‌گوید.
چگونه یک لحظهٔ سکوت، می‌تواند پر از خنده باشد.
و چگونه، در نهایت، **حقیقتِ حرکت**، تنها چیزی است که انسان‌ها را به هم نزدیک می‌کند.

چون، همان‌گونه که **فدریکو فلینی** می‌گفت:
**«هیچ چیز در هنر، واقعی‌تر از حرکتِ طبیعیِ یک انسان نیست.»**
و در استندآپ، حرکتِ طبیعی، تنها راه نجات است.

لطفا فیلم زبان بدن حرفه ای در آپارات https://www.aparat.com/v/L0AHz مشاهده فرمایید.

علم زبان بدن در استندآپ کمدی ها

تعریف زبان بدن

زبان بدن به مجموعه‌ای از حرکات، حالات چهره، تماس چشمی و وضعیت بدن اشاره دارد که بدون استفاده از کلام، پیام‌هایی را به مخاطب منتقل می‌کند.

مازیارمیر در کتاب زبان بدن ایرانی زبان بدن را اینگونه تعریف می کند که:

در استندآپ کمدی، زبان بدن به دو دسته تقسیم می‌شود:

دسته نخست

زبان بدن غیرکلامی (Nonverbal Communication):

شامل حالات چهره، حرکات دست، و وضعیت بدن.

دسته دوم

زبان بدن هماهنگ با متن (Contextual Body Language):

حرکاتی که به طور مستقیم با محتوای کلامی هماهنگ هستند و معنای آن را تقویت می‌کنند.

نقش زبان بدن در ایجاد طنز

طنز و شوخی‌ها در استندآپ کمدی به سرعت و به صورت مستقیم منتقل می‌شوند. زبان بدن به کمدین کمک می‌کند که:

– احساسات خود را به صورت واضح‌تر منتقل کند.
– توجه مخاطب را جلب کند.
– خطوط شوخی را قوی‌تر و مؤثرتر کند.
– حس ارتباط شخصی با مخاطب ایجاد کند.

سوم

تأثیر زبان بدن بر موفقیت استندآپ کمدی**

بررسی‌های علمی نشان داده‌اند که زبان بدن می‌تواند تأثیر مستقیمی بر موفقیت یک استندآپ کمدین داشته باشد. به عنوان مثال:

– حالات چهره:

حالات چهره‌ای بزرگ و مبالغه‌آمیز می‌توانند طنز را تقویت کنند.
– حرکات دست:

حرکات دست‌های هماهنگ با متن می‌توانند خطوط شوخی را قابل‌درک‌تر کنند.
– وضعیت بدن:

وضعیت بدن باز و اعتمادبخش می‌تواند حس اعتماد به نفس کمدین را به مخاطب منتقل کند.

چک‌لیست هفت مرحله‌ای دکتر میر برای بهبود زبان بدن در استندآپ کمدی

مرحله نخست

آگاهی از خودتان و بدنتان و ظرفیتتان

– هدف:

شناسایی نقاط ضعف و قوت زبان بدن خود.

– روش:

– فیلم‌برداری از خود در حین تمرین.

– مشاهده دقیق حرکات بدن، حالات چهره و تماس چشمی.

– سؤالاتی مانند “آیا دست‌هایم زیاد حرکت می‌کنند؟” یا “آیا بیش از حد به زمین نگاه می‌کنم؟” مطرح کنید.

مرحله دوم

استفاده از حالات چهره برای انتقال احساسات

– هدف:

افزایش تأثیرگذاری خطوط شوخی با استفاده از حالات چهره.

– روش:

– حالات چهره‌ای بزرگ و مبالغه‌آمیز برای تأکید بر موضوعات.

– استفاده از حالات چهره برای ایجاد کنتراست بین خطوط جدی و شوخی.

– نمونه:

کمدین معروف کوین هارت از حالات چهره‌ای بزرگ و مبالغه‌آمیز برای تأکید بر موضوعات استفاده می‌کند.

مرحله سوم

حرکات دست‌ها (Gestures)

– هدف:

استفاده از حرکات دست‌ها برای تقویت خطوط شوخی.

– روش:

– حرکات دست‌ها باید هدفمند و مرتبط با محتوا باشند.

– از حرکات بی‌هدف و پراکنده خودداری کنید.

– نمونه:

رابین ویلیامز از حرکات دست‌های سریع و انرژیک برای تقویت خطوط شوخی‌اش استفاده می‌کرد.

مرحله چهارم

تنظیم وضعیت بدن (Posture)

– هدف:

ایجاد حس اعتماد به نفس و جذابیت.

– روش:

– وضعیت بدن باید باز و اعتمادبخش باشد.

– ایستادن با شانه‌های عقب و سر بالا نشان‌دهنده اعتماد به نفس است.

– نمونه:

جرج کارلین با ایستادن آرام و ثابت، توجه مخاطب را به محتوای کلامی خود جلب می‌کرد.

مرحله پنجم

تماس چشمی (Eye Contact)

– هدف:

ایجاد حس ارتباط شخصی و مستقیم با مخاطب.

– روش:

– تماس چشمی با مخاطب، حس ارتباط شخصی و مستقیم را ایجاد می‌کند.

– سعی کنید به طور متناوب به تمام نقاط سالن نگاه کنید.

– نمونه:

الیزابت پریتزکر (کمدین زن) از تماس چشمی بلند و مستقیم برای ایجاد ارتباط عمیق با مخاطب استفاده می‌کند.

مرحله ششم

هماهنگی حرکات با محتوا

– هدف:

افزایش تأثیرگذاری خطوط شوخی با هماهنگی حرکات بدن.

– روش:

– حرکات بدن باید با محتوای کلامی هماهنگ باشند.

– برای مثال، اگر درباره “سقوط” صحبت می‌کنید، می‌توانید بدن خود را به سمت پایین حرکت دهید.

– نمونه:

جان مولی‌ني از حرکات بدن دقیق و هماهنگ با متن برای افزایش طنز استفاده می‌کند.

مرحله هفت

تمرین و بازخورد

– هدف:

بهبود مستمر زبان بدن با تمرین و دریافت بازخورد.

– روش:

– تمرین مداوم و دریافت بازخورد از دیگران.

– از دوستان یا همکاران بخواهید به شما در شناسایی نقاط ضعف کمک کنند.

نمونه‌های برتر از کمدین‌های جهانی

اول

استندآپ کمدین‌ها

– *کوین هارت:

حالات چهره‌ای بزرگ و حرکات بدنی انرژیک.

– رابین ویلیامز:

استفاده از حرکات دست‌ها و تغییر سریع حالات چهره.

– جرج کارلین:

وضعیت بدن ثابت و تماس چشمی قوی.

دوم

کمدین‌های سینما

– چارلی چاپلین:

استفاده از حرکات بدنی دقیق و بدون نیاز به کلام.

– جیم کری:

حالات چهره‌ای مبالغه‌آمیز و حرکات بدنی انعطاف‌پذیر.

– ملیسا مک‌کارتی:

استفاده از حرکات بدن برای ایجاد طنز در نقش‌های سینمایی.

تکنیک‌ و ضد تکنیک هایی برای تمرین حرفه ای زبان بدن

اول

آینه‌بازی ممنوع

این کار را نکنید شاید این کار شما را در قرون گذشته تقویت می کرده اما امروز شاید شما و بازی شما را خراب کند

دوم

هر روز و در ساعت های مختلف از خود فیلم بگیرید …. پیوسته بیاد داشته باشید که باید این فیلم ها را باز نگری چندین باره و دقیقی بنمائید از عزیزانتان

و یا افراد کارشناس بخواهید این فیلمها را ببینند و در نهایت هم همه را آرشیو نموده تاریخ دقیق بهمراه روز و ساعت را هم در فایلها درج نمائید بعدها

برای همین کار از من و خودتان بسیار تشکر خواهید کرد.

سوم

تمرین با دوستان و هم بازی ها ….همیشه از دوستان و نزدیکانتان صمیمانه بخواهید به شما بازخورد دهند و با شما و برای شما تمرین ها را در ژانرهای

مختلف از منفی منفی تا مثبت مثبت انجام دهید ….

چهارم

بازی هارمونی ها… استفاده از موسیقی های کلاس های مختلف اول برای افزایش انرژی و دوم برای دقت کار و سوم برای رسیدن به هماهنگی حرکات،

تمرین با موسیقی انجام دهید.

پنجم

طلایی ترین شگر ما یک سیمیلاتور است…… باید پیوسته شبیه‌سازی شرایط زنده را در سرلوحه و مرام خود قرار دهید … شگ مکمید که این ترفند معجزه

می کند.برای مثال در جمع های کوچک و یا بزرگ و یا خانوادگی تمرین کنید تا احساس آمادگی هرچه بیشتر و بهترس برای اجراهای زنده پیدا فرمائید .

نتیجه‌گیری نهایی

زبان بدن در استندآپ کمدی، ابزاری بسیار بسیار قدرتمند برای ایجاد ارتباط عمیق با مخاطب و افزایش تأثیرگذاری طنز و یا شبه طنز و ….. است. تسلط بر این

مهارت نه تنها به عنوان یک استراتزی حرفه ای به کمدین‌ها کمک می‌کند که خطوط شوخی‌شان را بهتر و بیشتر و پر رنگ تر منتقل کنند، بلکه باعث

می‌شود تا حضوری جذابتر و حرفه‌ای تر در صحنه داشته باشند. با توجه به چک‌لیست هفت مرحله‌ای ارائه‌شده و استفاده از نمونه‌های برتر کمدین‌های

جهانی، می‌توانید زبان بدن خود را بهبود بخشید و به یک استندآپ کمدین موفق تبدیل شوید.

در نهایت، به یاد داشته باشید که زبان بدن یک مهارت است که با تمرین و تلاش مداوم بهبود می‌یابد. همان‌طور که رابین ویلیامز می‌گفت: “همه ما

باید از خودمان یاد بگیریم که چگونه حرکت کنیم و حالاتمان را مدیریت کنیم، زیرا بدنمان قصه‌گویی است….. ادامه دارد

دکترمازیارمیر

آموزش تخصصی زبان بدن ویژه استندآپ کمدین‌ها بهترین مدرس زبان بدن ایران

درباره بنیاد میر

ارائه خدمات مشاوره

اطلاعات تماس